Verstedelijking, klimaatverandering en sociale ongelijkheid zorgen voor uitdagingen die niet alleen onze levenskwaliteit beïnvloeden, maar ook een steeds grotere druk leggen op onze fysieke en mentale gezondheid. Een gezonde leefomgeving zou geen luxe moeten zijn, maar noodzaak.
We wonen graag in steden, maar de leefbaarheid van deze steden staat steeds meer onder druk. Dit komt door oorzaken zoals geluidsoverlast en een slechte luchtkwaliteit door autoverkeer, druk op voorzieningen, een ongezonde levensstijl en ongezond aanbod van voedsel. Deze en andere verschijnselen bedreigen onze gezondheid. Daarnaast wordt de druk op de bemensing en financiering van de zorgsector onhoudbaar. Daarom is preventie essentieel. Gezonde steden zijn niet alleen een ethische noodzaak, maar ook een economische en maatschappelijke investering.
Gezondheid als basis voor toekomstbestendige steden
Met stedelijke verdichting, klimaatadaptatie en woningtekorten aan de orde van de dag, moeten we ons sterker richten op een duurzame, gezonde en toekomstbestendige inrichting van onze steden. Aan de basis hiervan liggen drie aspecten:
- De kracht van de openbare ruimte. De inrichting, het gebruik én het eigenaarschap van de openbare ruimte spelen een cruciale rol. Een kindvriendelijke omgeving blijkt vaak ook een gezondere leefomgeving te zijn. Een openbare ruimte die door de gebruikers zelf wordt ingericht en beheerd is groener en inclusiever.
- Meer groen, meer kansen. Bomen en groen in de stad gaan verder dan alleen esthetiek of het verminderen van hittestress. Ze kunnen ook bijdragen aan het verminderen van sociale ongelijkheid en gezondheidsverschillen.
- Verduurzaming van vervoer. Een gezonde leefomgeving begint bij minder auto's. Voor schonere lucht en minder geluid. Maar vooral ook voor minder ruimtebeslag en meer ruimte voor lopen, fietsen, spelen en ‘vergroenen’ is dit belangrijk.
Hoe maak je een stad gezond?
Hoewel het belang van een gezonde leefomgeving steeds meer wordt erkend, blijft de weg ernaartoe vaak abstract. Gemeenten, ontwikkelaars en corporaties worstelen met vragen zoals: ‘Waar beginnen we?’, ‘Welke interventies werken?’, ‘Wie moet er betrokken worden?’ en ‘Hoe doorbreken we eventuele weerstand?’ Het antwoord ligt in een integrale domein-overstijgende aanpak waarin gezondheid van beleidsvorming tot uitvoering wordt meegenomen. In onze ervaring leiden de volgende acties tot succes:
Inzicht in opgaven
Bepalen waar je moet beginnen begint bij een goed inzicht in de huidige situatie. De Gezonde Stadsindex van Arcadis biedt inzicht in aspecten zoals luchtkwaliteit, mobiliteit en welzijn, en helpt steden gerichte acties te ondernemen. De scan kan nu ook op wijkniveau worden uitgevoerd.
Gerichte interventies
Na inzicht volgt actie. De stad gezonder maken vraagt om gerichte beleidsmaatregelen en interventies. WELL-community standard biedt hier uitkomst. Dit instrument helpt om kansen voor concrete maatregelen en ontwerpprincipes te herkennen.
Het sociale én ruimtelijke domein verbinden
Een confronterend inzicht: we besteden miljarden aan sociale en gezondheidsproblemen, terwijl er amper geld is voor investeringen in preventieve maatregelen zoals vergroening. Het verbinden van het sociale en ruimtelijk domein maakt het mogelijk om écht impact te maken.
Echte keuzes maken
Gezonde steden vragen om bestuurlijke ambitie en het maken van échte keuzes. Bijvoorbeeld voor parkeren aan de randen van wijken in plaats van voor de deur.
Experimenteren werkt
Tijdelijke interventies en experimenten kunnen hardnekkige weerstand doorbreken en tot blijvende veranderingen leiden. Denk aan het inspirerende kunstproject Bosk in Leeuwarden, waar 1.000 bomen door de stad reisden en bewoners de waarde van vergroening aan den lijve ondervonden.
Het omgevingsprogramma als brug tussen visie en actie
Het omgevingsprogramma is hét instrument binnen de Omgevingswet om ambities op een gezonde leefomgeving concreet te maken in gemeente-breed beleid en de ruimtelijke uitwerking naar wijken en gebieden.
Gezonde steden vragen om meer dan alleen losse maatregelen. Een integrale aanpak waarin thema’s zoals mobiliteit, klimaatadaptatie en biodiversiteit samen leiden tot gezondere steden, biedt de beste resultaten.
Samen Werken aan Gezonde Steden
Bij Arcadis weten we dat een gezonde stad begint met samenwerking. Of het nu gaat om beleidsvorming (omgevingsprogramma’s) of gebiedsontwikkeling, wij helpen bij het creëren van een visie, het bepalen van de strategie en het ontwerpen van gezonde gebieden. Samen bouwen we aan steden waar gezondheid, duurzaamheid en welzijn centraal staan.
Meer weten? Neem contact met ons op.
