In deze tijd waarin steden en gemeenten voor aanzienlijke uitdagingen staan, zoals de grote woningbouwopgave, verduurzaming van de leefomgeving en gezondheid, biedt de Omgevingswet een krachtig instrument: het omgevingsprogramma. Maar wat biedt dit instrument eigenlijk? En hoe kan het bijdragen aan een betere leefomgeving?
Het omgevingsprogramma is een praktisch instrument binnen de Omgevingswet. Het vertaalt de ambities en doelen uit de omgevingsvisie naar concrete plannen en acties. Waar de omgevingsvisie vaak een overkoepelende, strategische koers schetst, zoomt het omgevingsprogramma in op specifieke thema’s of gebieden.
De behoefte in de praktijk
In de omgevingsvisies worden verschillende ruimtelijke uitdagingen geagendeerd. De praktijk leert dat het succes van een omgevingsvisie valt of staat met de vertaling van visie naar uitvoering. Het omgevingsprogramma is hiervoor hét instrument. De omgevingsvisies van Vlaardingen en Dijk en Waard geven mooi weer waar die behoefte aan concretisering vandaan komt.
Omgevingsvisie Vlaardingen
In de omgevingsvisie van Vlaardingen staan heldere opgaven en ambities geformuleerd. Groei van het aantal woningen moet gepaard gaan met het oplossen van opgaven zoals klimaatadaptatie. Dat alles binnen de bestaande gemeentegrenzen. De omgevingsvisie agendeert de uitdagingen en gebieden waar de komende jaren nadere verdieping en uitwerking nodig is, om de doorvertaling te maken naar concrete maatregelen:
Ruimtegebrek en woningbouwopgave
Hoe kom je tot de ontwikkeling van extra woningen, zonder dat dit leidt tot extra druk op andere opgaven zoals klimaatadaptatie, bereikbaarheid, energietransitie en leefbaarheid? Meer inzicht in ruimtegebruik, koppelkansen en effectiviteit van maatregelen is nodig om passende acties te formuleren.
Een doorvertaling maken naar verschillende soorten wijken
Hittestress, wateroverlast en de transitie naar duurzame mobiliteit maken het noodzakelijk dat wijken anders worden ingericht. De wijze waarop verschilt per wijk en is afhankelijk van de ruimtelijke opzet en het bestaande ruimtegebruik.
Omgevingsvisie Dijk en Waard
De gemeente Dijk en Waard heeft in de omgevingsvisie ingezet op een gezonde en gemengde woonomgeving. Een belangrijke speerpunt daarbij is de herinrichting van wijken: minder auto’s op straat en meer ruimte voor groen, ontmoeting en spelende kinderen. Het klinkt prachtig, maar de weg naar dit doel blijkt vaak een lastige.
Gezonde en leefbare wijken creëren
Hoe richten we onze wijken zo in dat ze een gezonde woonomgeving bieden? Dit vraagt om een herverdeling van de beschikbare ruimte, waarbij de auto – momenteel dominant – minder centraal staat. Daarvoor is het cruciaal om draagvlak te creëren voor politiek gevoelige maatregelen, zoals het beperken van autoverkeer en parkeren in straten, om deze transitie mogelijk te maken.
Leefbare en toekomstbestendige bedrijventerreinen
Hoe transformeren we bedrijventerreinen tot plekken die niet alleen economisch functioneren, maar ook aantrekkelijk en duurzaam zijn? Een toekomstbestendig bedrijventerrein combineert economische vitaliteit met een gezonde en prettige werkomgeving.
Van visie naar actie
De uitdagingen van vandaag vragen om een integrale aanpak, maatwerk en samenwerking. Omgevingsprogramma’s zijn daarbij onmisbaar: ze helpen gemeenten om grip te krijgen op complexe vraagstukken, zoals woningbouw, duurzaamheid en gezondheid. Ze bieden een kader om keuzes te maken en kansen te benutten, en vormen zo de bouwstenen voor een duurzame en gezonde toekomst.
Het omgevingsprogramma functioneert als een brug tussen beleidsvorming en uitvoering. Het omgevingsprogramma helpt bij het uitwerken van de ambities en uitdagingen uit de visie. Dit kan met gebiedsprogramma’s en thematische programma’s.
Thematische programma’s
Thematische programma’s bieden een waardevolle aanpak om op complexe vraagstukken gemeentebreed te verdiepen. Ze maken het mogelijk om risico’s en onzekerheden grondig te onderzoeken. Thematische programma’s spelen een sleutelrol in het opvullen van witte vlekken in kennis en beleid. Dat kan weer input zijn voor gebiedsprogramma’s of voor het actualiseren van de omgevingsvisie.
Gebiedsprogramma’s
Gebiedsprogramma’s bieden de mogelijkheid om de thematische opgaven uit de omgevingsvisie integraal en ruimtelijk te vertalen naar concrete projecten en maatregelen in een gebied. Denk bijvoorbeeld aan het koppelen van fysieke en maatschappelijke opgaven. Gebiedsprogramma’s helpen ook bij prioriteren en het maken van keuzes. Op basis van het wenkend perspectief kan worden vastgesteld wat écht belangrijk is en welke beslissingen daarvoor nodig zijn. Tot slot bieden ze een concreet kader voor het toetsen van plannen en initiatieven, met duidelijke spelregels die aan de voorkant helderheid scheppen voor alle betrokken partijen.
Omgevingsprogramma’s: de weg naar een betere leefomgeving begint hier
De praktijk in Vlaardingen en Dijk en Waard laat zien dat omgevingsprogramma’s onmisbaar zijn in de uitwerking van de ambities en uitdagingen uit de omgevingsvisie. Met een omgevingsprogramma worden abstracte beleidsdoelen tastbaar en uitvoerbaar. Het is hét instrument om samen de toekomst vorm te geven.
Benieuwd hoe wij kunnen helpen? Neem contact op.
