De term ‘duurzame gronduitgifte’ won de afgelopen jaren aan populariteit, door een verschuiving naar een meer maatschappelijke en waardegedreven denkwijze. Het streven naar louter financieel rendement maakt plaats voor een focus op maatschappelijk rendement en kernwaarden. Dit is niet heel gek, gezien een groot aandeel grond in bezit is van overheidspartijen in Nederland. Die overheid is op allerlei vlakken verantwoordelijk voor het behalen van maatschappelijke doelen en hoeft niet te streven naar maximaal financieel rendement. Hoewel duurzame gronduitgifte op diverse manieren wordt toegepast, hebben ze één ding gemeen. Het ontbreekt aan afstemming en samenhang met andere grondeigenaren. De belangen van de individuele grondeigenaar staat voorop en gaat voorbij aan de collectieve opgaven voor systeemherstel. Dat zie ik als een gemiste kans.
Als we kijken naar Nederlandse gebieden zien we dat verschillende overheidsinstellingen aanzienlijke grondposities hebben. Denk aan Waterschappen, Rijkswaterstaat, gemeenten, provincies, Rijksvastgoedbedrijf en Staatbosbeheer. Hoewel elk van deze partijen een eigen duurzaam gronduitgiftesysteem hanteert die voldoet aan individuele duurzaamheidsprincipes, gaan ze vaak voorbij aan de collectieve opgave en het gebiedsgericht herstellen van de systemen. Dat vind ik opmerkelijk. Dit is namelijk dezelfde overheid die in het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) pleit voor een gebiedsbenadering, met systeemherstel en het sturend maken van bodem en water.
Een krachtige aanpak is de grondposities van verschillende overheidspartijen binnen een gebied juist collectief te benaderen en te koppelen aan gebiedsdoelen en een gebiedsgericht duurzaam gronduitgiftesysteem. Dit leidt tot een uniforme aanpak van overheidsgronden met een gedeelde visie, wat samenhang en impact binnen het gebied bevordert.
Instrument voor verandering
Door duurzame gronduitgifte te beschouwen als een instrument voor een procesmatige transitie, komen we tot de gewenste veranderingen binnen het gebied. Door het maatregelenpakket af te stemmen op de specifieke doelen, KPI’s en behoeften van het gebied, dragen deze bij aan het behalen van de regionale doelstellingen. Door de effecten continue te monitoren en te beoordelen kunnen we deze tijdig bijsturen. Zo biedt duurzame gronduitgifte een oplossing voor het behalen van de gebied specifieke doelen op de langere termijn.
In onze aanpak maken we het noodzakelijk dat gebiedspartijen samenwerken. Op basis van bodem en watersturend, realiseren we systeemveranderingen binnen gebieden. De gebiedspartijen moeten wel voldoende gronden in eigendom hebben om voldoende impact te waarborgen. De focus ligt op het gezamenlijk beheren van collectieve overheidsgronden als cruciale bijdrage aan de gewenste transitie van het landelijk gebied. Elke regio vereist een op maat gemaakte aanpak die aansluit bij specifieke regionale doelen en uitdagingen.
Expertise voor effectieve implementatie
Bij Arcadis werk ik samen met verschillende experts aan het ontwikkelen van een integrale aanpak voor duurzame gronduitgifte. We zetten diverse disciplines in om regionale uitdagingen aan te gaan en wettelijke doelen te behalen. Door continue monitoring en aanpassing van maatregelen, is een duurzame verandering mogelijk.
Duurzame gronduitgifte zie ik als krachtig instrument om naar een duurzame regionale ontwikkeling over te gaan. Door samenwerking, afstemming op regionale doelen en integratie van expertise kan duurzame gronduitgifte een waardevolle verandering stimuleren en bijdragen aan een duurzame en welvarende toekomst voor het buitengebied. Een gecoördineerde en adaptieve aanpak is essentieel om duurzame gronduitgifte te laten fungeren als drijvende kracht voor een gezonde toekomst van het landelijk gebied.
