We leven in een tijd waarin de roep om gezonde steden groeit: we worden steeds vaker geconfronteerd met ongezonde voeding, welvaartsziekten die toenemen, kinderen die steeds minder buiten spelen, vergrijzing, ouderen die eenzamer worden en meer jongeren die worstelen met mentale problemen. Het is duidelijk dat de omgeving waarin we wonen, werken en ontspannen hier een belangrijke factor in is.
Toch is gezondheid nog (te) weinig onderdeel van de grote stappen die gezet zijn om duurzaamheid te integreren in ruimtelijke ontwikkelingen. Hoe integreer je ambities voor een gezonde leefomgeving dan wél in eisen en wensen van een duurzame gebiedsontwikkeling?
In deze serie van blogs leggen wij meer uit over hoe vanuit verschillende thema’s waar wij aan werken, de verbinding kan worden gelegd met het creëren van een gezonde leefomgeving. Denk aan klimaatadaptatie, duurzame mobiliteit, wijkaanpakken en voedsel. Ook kijken we hoe data hieraan kan bijdragen.
Deze blog gaat in op de mogelijke inspiratie die we kunnen opdoen uit de blue zones voor het ontwikkelen van een gezonde leefomgeving.
Een gezonde leefomgeving, een belangrijk thema waar we mee aan de slag willen en moeten. Want we kampen met ontzettend veel mensen die overgewicht hebben (48%), zich sociaal eenzaam voelen (30%) en een verhoogd risico hebben op angst en depressie (10%). Daarnaast heeft onze manier van leven een grote ecologische voetafdruk. Laten we daarom leren van de zogenoemde ‘blue zones’, plekken in de wereld waar mensen vitaal oud worden door 4 belangrijke kernpunten: gezonde voeding, veel beweging, gemeenschap en zingeving.
Te beginnen bij voeding. In de blue zones wordt er grotendeels plantaardig gegeten en eet men weinig dierlijke eiwitten. Plantaardige voeding is dus niet alleen duurzamer, maar ook nog eens gezonder. Daarnaast wordt er gegeten tot men een verzadigd gevoel heeft (80% vol) en eten ze zich dus niet ‘vol’ of ‘tot ze niet meer kunnen’. Laten we daarom zorgen voor een gezond en veelal plantaardig aanbod in supermarkten en horeca, een verlaging van het aantal (stiekem) toegevoegde suikers en voor een transformatie van onze landbouw.
Ten tweede is veel beweging erg belangrijk. Iets dat op zich al bekend is, maar dit vertaalt zich in de blue zones niet simpelweg tot een aantal keer per week in de sportschool staan. Sporten is goed, maar natuurlijk bewegen lijkt nog belangrijker voor het vitaal oud worden. Laten we er dus voor zorgen dat men wordt uitgenodigd om te lopen en te fietsen; thuis, buiten en op werk. Autoluwe zones of de auto te gast, deelfietssystemen, toegankelijk openbaar vervoer, maar ook groene fiets- en wandelpaden zijn daarin belangrijk. Laat ons vaker de trap nemen door in het ontwerp van openbare ruimten en gebouwen, trappen aantrekkelijk en uitnodigend te maken.
Gemeenschap, iets wat een stuk subtieler is, maar zo belangrijk. In onze groeiende individualistische cultuur, met name in het stedelijk gebied, verliezen we het contact met elkaar. Elkaar ontmoeten en ons verbonden voelen met onze omgeving is ontzettend belangrijk. Creëer plekken waar dit kan. Groene plekken die gezamenlijk worden onderhouden, samen eten verbouwen, reparatiecafés, ruilbeurzen, rommelmarkten en een lokale (super)markt. Allerlei zaken die ons niet alleen met elkaar verbindt, maar ook ons gezonder doet eten, ons meer laat bewegen en kan bijdragen aan duurzaamheid.
Als laatste, zingeving. Een doel hebben om voor te leven en een bijdrage leveren aan dit doel, ook na je pensioenleeftijd, is onmisbaar in een gezond leven. Dit is uiteraard iets persoonlijks, maar ook zeker iets dat gedeeld kan worden. Met de krimp van kerkgemeenschappen is dit wellicht een aspect dat een nieuwe invulling verdient. Creëer plekken van bezinning voor bijvoorbeeld boekenclubs, praatgroepen, mannen- en vrouwencirkels, filosofiecafés, yoga en meditatie. Vergeet daarin niet de belangrijke functie van een buurthuis, bibliotheek of creatieve broedplaats.
Laten we een leefomgeving creëren en ontwerpen die uitnodigt om gezond te eten, veel te bewegen en elkaar te ontmoeten, zodat ieder een zinvol leven kan hebben. Bij gebiedsontwikkelingen en het opstellen van beleidskaders kunnen we hierbij inspiratie opdoen uit de blue zones, zoals dit ook gebeurt in steden als Utrecht3 en Singapore4. Maak bewegen aantrekkelijk en toegankelijk. Maak ruimte voor ontmoetingsplekken, waarbij het stimuleren en begeleiden van het zelforganiserend vermogen van bewoners heel veel waarde kan hebben. Zorg dat gezonde en plantaardige voeding de makkelijke en betaalbare optie is. En vergeet in dit alles niet de toegankelijkheid voor iedereen en de natuurinclusiviteit.
Heb je nog vragen naar aanleiding van dit artikel of wil je kijken hoe we samen kunnen werken aan een gezonde leefomgeving? Neem dan contact op met Sanne Veldhuizen.
Bronnen:
Nieuwsitem RIVM: Overgewicht, roken en alcoholgebruik nauwelijks gedaald sinds 2018
Item RIVM: Gezondheidsonderzoek covid-19: Resultaten gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen
Fortune.com item: Singapore sixth blue zone longevity secrets dan buettner
