Het kabinet wil in 2030 minimaal 55% minder CO2 uitstoten, maar in het huidige tempo is dat onhaalbaar. Dat blijkt uit cijfers in de recent verschenen klimaat- en energieverkenning van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). De rekenmeesters komen tot een vermindering van slechts 39-51% en dat kan dramatische gevolgen hebben. Een hogere CO2-uitstoot kost niet alleen mensenlevens, maar is veel slechter voor de economie dan de klimaatmaatregelen waarover we nu al jaren discussiëren. Een versnelling van de energietransitie nog dit jaar 2023 is van levensbelang en het kabinet is hiervoor volgens ons aan zet.
De nijpende klimaatproblemen schreeuwen om een doortastende overheid, maar onze huidige wet- en regelgeving is niet berekend op de noodzakelijke versnelling. De energiewetgeving is gebaseerd op een oud energiesysteem met centrale, fossiele bronnen. Het nieuwe systeem met decentrale hernieuwbare bronnen vraagt bijvoorbeeld om andere verantwoordelijkheden en rolverdeling van onze netbeheerders.
Polderen lijkt dikwijls te leiden tot procederen tot aan de Raad van State. We zetten onszelf vast door beleid tot meerdere cijfers achter de komma door te rekenen. Daardoor slepen vergunningstrajecten voor wind- en zonneparken zich jarenlang voort, verloopt de verzwaring van het elektriciteitsnet te traag en kost het jaren om de stikstofproblematiek aan te pakken. Daar komt nog bij dat de klimaatcrisis een complexe maatschappelijke opgave is, die naast energie ook sectoren als wonen, landbouw, industrie en mobiliteit raakt. Juist complexe problemen zijn vaak gebaat bij eenvoudige oplossingen. Het kabinet kan hiervoor zorgen door heldere keuzes te maken over nieuwe wet- en regelgeving. Zo kan ze bouwen aan een structureel ander energiesysteem dat echt duurzaam is en een eerlijke verdeling van lasten en lusten kent. Wij zien voor Arcadis veel kansen om daarbij te helpen.
Doorpakken voor snellere verduurzaming
Net als vele anderen maken wij ons ook zorgen over de energierekening, zeker na de ongekende prijsexplosie door de oorlog in Oekraïne. Laten we echter niet vergeten dat we nu vooral een hoge prijs betalen door onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Noodmaatregelen zoals het energieplafond en het verlagen van de energierekening geven even lucht maar bieden geen structurele oplossing. Gebouwen sneller verduurzamen helpt het energieverbruik terug te dringen en inzet op lokale duurzame opwekking maakt ons minder afhankelijk van volatiele marktomstandigheden. We kennen mensen die nu al een negatieve energierekening hebben dankzij zonnepanelen en een warmtepomp. Wij zien ook dat dit nu nog is voorbehouden aan mensen die de noodzakelijke investeringen kunnen opbrengen. En daarvoor zijn nú duidelijke beleidskeuzes nodig, zodat te transitie kan versnellen waardoor iedereen er de vruchten van kan plukken.
Klimaatknopen doorhakken
Met het besluit over de locatie van twee nieuwe kerncentrales in 2035 laat het kabinet zien dat het hier wél knopen doorhakt op lastige dossiers. Een ander voorbeeld van duidelijke besluitvorming is het kabinetsvoorstel dat warmtenetten voor minimaal 51% in publieke handen moeten zijn, wat het systeem minder gevoelig maakt voor lobby’s. Daar kun je van alles van vinden, maar er werd al decennialang over gediscussieerd en het is goed dat er nu duidelijkheid over komt. Ook de opmars van zonne-energie laat zien waar heldere keuzes toe kunnen leiden: Nederland is als één van de meest noordelijke landen Europees kampioen zonne-energie. Dezelfde helderheid is nodig voor alle benodigde energie-efficiëntie en hernieuwbare opwekkingscapaciteit die we voor 2030 kunnen realiseren. Zodat investeerders weten waar ze aan toe zijn en ook de industrie echt vaart kan maken met de energietransitie. Zeker voor de grote uitstoters valt er met groene industriepolitiek veel winst te behalen. Met de planvorming voor de infrastructuur voor grote industrieclusters zijn we goed op weg, maar de uitvoering kan sneller. Als we ook hier knopen doorhakken, kunnen de PBL-cijfers er eind van dit jaar al veel rooskleuriger uitzien.
Overheid ondersteunen met kennis
Experts, wetenschappers en industrie vinden allemaal dat ze de beste technologische oplossingen hebben voor de energietransitie. De luxe van de discussie hierover kunnen we ons echter niet meer veroorloven. Daarvoor tikt de klimaatklok te snel. We hebben alle CO2-vrije technologische oplossingen en innovaties nodig. Daarbij kijken we als adviesbureau ook naar onze eigen rol, want de energietransitie realiseren we alleen samen. Als adviseurs en ingenieurs werken wij dagelijks met wet- en regelgeving in onze projecten en adviezen. We hebben een goed beeld over waar versnelling mogelijk is: zo zien we dat voor Regionale Energie Strategieën, Transities Visies Warmte en Energiesysteemstudies veel verschillende rekenmodellen worden gebruikt. Wat daarbij enorm kan helpen, is dat we in staat zijn om complexe opgaven behapbaar te maken door standaardisatie van modellen, ontwerpen en rekenmethoden. Als we allemaal werken met dezelfde rekenregels, begrijpen we elkaar sneller en beter: beleidsmakers, netbeheerders, adviseurs, kennisinstituten en industrie. We werken nu al samen met kennispartners om dit mogelijk te maken. Ook standaardisatie van ontwerpen draagt bij aan versnelling. Zo maken we standaardontwerpen voor delen van ons nieuwe energiesysteem. Wij zijn ervan overtuigd dat dit naast digitalisering van procedures en planvorming bijdraagt aan een vlotte realisatie van ons nieuwe energiesysteem.
Geen tijd te verliezen
Het huidige kabinet kan nog dit jaar 2023 de versneller van de energietransitie zijn. De wil is er, zoals blijkt uit het feit dat het kabinet naar aanleiding van de PBL-berekeningen extra maatregelen aankondigde om 60% CO2-uitstootreductie te behalen. We kijken uit naar de heldere keuzes die hiervoor hopelijk gemaakt gaan worden. Arcadis doet er alles aan om hieraan bij te dragen, want we kunnen ons niet permitteren nog meer tijd te verliezen.
Co-Auteurs
Steven Boogert
Commercial Director Energy & Resources
