De energietransitie confronteert steden en gemeenten met complexe vraagstukken en de nood aan belangrijke investeringen op hun grondgebied. Positief is dat door slimme keuzes de energietransitie kansen biedt om andere maatschappelijke problemen aan te pakken.
De energietransitie op lokaal niveau heeft nood aan een kader dat uitgetekend wordt door de regionale overheid. Dat biedt duidelijkheid op lange termijn. ‘En dat is nodig, want steden en gemeenten staan voor veel uitdagingen’, zegt Hendrik-Jan Steeman, teamleider energie en duurzaamheid bij Arcadis. ‘Denk aan het duurzaam verwarmen van gebouwen, de laadinfrastructuur voor elektrische auto’s en de productie van hernieuwbare energie. Dat zijn complexe dossiers met veel diverse belangen.’
Neem nu windturbines. Vaak kijkt men vooral naar het beperken van de negatieve effecten, zoals geluidshinder, slagschaduw en de impact op het landschap. ‘Maar windturbines bieden echter ook kansen om bepaalde landschappelijke kwaliteiten te behouden’, zegt Hendrik-Jan Steeman. ‘Bijvoorbeeld door het businessmodel van landbouwers te versterken via de vergoeding voor het grondgebruik, zodat zij meeprofiteren van de energietransitie. Hierdoor blijft het agrarisch landschap bewaard.’
Breed draagvlak
Steden en gemeenten moeten volgens Hendrik-Jan Steeman de ‘koppelkansen’ met andere maatschappelijke uitdagingen zoeken. ‘Zo creëren ze een breed draagvlak waaruit iedereen voordeel haalt’, stelt hij. ‘Meer nog: de investeringen in energietransitie kunnen een hefboom voor andere doelstellingen zijn. Laadpleinen met zonnepanelen pikken openbare ruimte in, maar door panelen op het dak van een extra speelplek te leggen, vormen ze net een meerwaarde voor de gemeenschap.’
Ook de uitbouw van warmtenetten in stedelijke centra illustreert de kansen van de energietransitie. Zo’n duurzaam systeem is niet alleen kostefficiënter dan individuele verduurzamingsoplossingen, maar brengt ook mogelijkheden mee om verouderde wijken op te waarderen.
‘Voor al deze projecten kunnen lokale overheden terugvallen op verschillende instrumenten, zoals warmtezoneringsplannen en regionale energiestrategieën. Die laatste focussen op een hele regio, maken maatwerk mogelijk en bieden zo een antwoord op het ‘not in my backyard’-argument. Door de lasten en lusten over een groter gebied te verdelen, voelt alles eerlijker aan.’
Trajectbegeleiding
Als ontwerp- en adviesbureau helpt Arcadis steden en gemeenten bij hun energietransitie. ‘Alles begint met een plan. Vervolgens tekenen we een roadmap voor de uitvoering’, illustreert Hendrik-Jan Steeman. ‘Belangrijk is om meteen in de planfase na te denken over de uiteindelijke realisatie. We kijken naar onder meer de prioriteiten, de stakeholders, de uitvoerders, de haalbaarheid, de koppelkansen, de rendabiliteit en de integratie met openbare werken.’
‘De energietransitie vergt dus een multidisciplinaire aanpak. Arcadis is actief op verschillende fronten en is dan ook een ideale trajectbegeleider. We bekijken steeds de problematiek in haar geheel en stellen vervolgens concrete deeloplossingen voor die hand in hand gaan met de andere maatschappelijke uitdagingen.’
